Τα λιπίδια του μητρικού γάλακτος αποτελούν την κύρια πηγή ενέργειας για το νεογνό, παρέχοντας σε αυτό τις απαιτούμενες ποσότητες λιποδιαλυτών βιταμινών και πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (PUFA). Τα λιποσφαίρια του μητρικού γάλακτος είναι μικρότερα σε μέγεθος σε σχέση με τα λιποσφαίρια του αγελαδινού γάλακτος με αποτέλεσμα να πέπτονται πιο εύκολα. Οι κύριες όμως διαφορές βρίσκονται στη σύνθεση των λιπών ως προς τα λιπαρά οξέα όπως φαίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί. Το μητρικό γάλα περιέχει λιγότερα κορεσμένα λίπη απ΄ ότι το αγελαδινό. Επίσης σε αυτό δεν περιέχεται βουτυρικό και καπροϊκό οξύ, ενώ το καπρυλικό βρίσκεται σε ίχνη. Ακόμη το μητρικό γάλα υπερέχει σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα και είναι πλούσιο σε λινελαϊκό οξύ (7.2% του συνόλου των λιπαρών οξέων έναντι 1.4% στο αγελαδινό).
Σύνθεση λιπαρών οξέων διάφορων ειδών γάλακτος (Gurr, M.I.1981)
| γρ./100γρ. συνόλου λιπαρών οξέων |
γρ./100γρ. συνόλου λιπαρών οξέων |
γρ./100γρ. συνόλου λιπαρών οξέων |
||
|---|---|---|---|---|
| Λιπαρό οξύ | Αγελαδινό | Μητρικό | Χοιρινό | |
| Κορεσμένα | 4:0 | 3.2 | 0 | 0 |
| 6:0 | 2.0 | 0 | 0.3 | |
| 8:0 | 1.2 | Ίχνη | 0.1 | |
| 10:0 | 2.8 | 1.4 | Ίχνη | |
| 12:0 | 3.5 | 5.4 | Ίχνη | |
| 14:0 | 11.2 | 7.3 | 3.3 | |
| 16:0 | 26.0 | 26.5 | 29.1 | |
| 18:0 | 11.2 | 9.5 | 5.0 | |
| Σύνολο | 61.1 | 50.5 | 37.8 | |
| Μονοακόρεστα | 14:1 | 1.4 | 0 | 0 |
| 16:1 | 2.7 | 4.0 | 9.1 | |
| 18:1 | 27.8 | 35.4 | 41.5 | |
| Σύνολο | 31.9 | 39.4 | 50.6 | |
| Πολυακόρεστα | 18:2 | 1.4 | 7.2 | 9.8 |
| 18:3 | 1.5 | 0.8 | 0 | |
| 20:4 | Ίχνη | Ίχνη | 0 | |
| Σύνολο | 2.9 | 8.0 | 9.8 |
Το γάλα αποτελεί τη βάση της διατροφής του ανθρώπου στη βρεφική τουλάχιστον περίοδο της ζωής του, ενώ το μητρικό γάλα θεωρείται ως η καλύτερη πηγή θρεπτικών ουσιών για το νεογνό.
Τα οφέλη από τον θηλασμό είναι πολλά και υπάρχουν μόνο λίγες αντενδείξεις που οφείλονται κυρίως στην λήψη φαρμάκων από την μητέρα ή κάποιας παθολογικής κατάστασης είτε από την πλευρά του νεογνού είτε από αυτήν της μητέρας. Μία από τις σπουδαιότερες ιδιότητες του μητρικού γάλακτος είναι η ανοσολογική προστασία που παρέχει στο βρέφος, εφόσον είναι πλούσιο σε αντισώματα.
Το γάλα των πρώτων ημερών (πρωτόγαλα ή πύαρ) έχει διαφορετική σύσταση από το μετέπειτα, προσαρμοσμένο στις ειδικές ανάγκες του νεογνού κατά τις πρώτες μέρες της ζωής του. Την τρίτη εβδομάδα ζωής του βρέφους το γάλα παίρνει την τελική του σύσταση και ονομάζεται πλέον ώριμο μητρικό γάλα. Το μητρικό γάλα παρουσιάζει σημαντικές διαφορές, τόσο ποσοτικές, όσο και ποιοτικές, στη σύσταση σε σχέση με το αγελαδινό γάλα, ενώ παρατηρείται ότι το λίπος στο μητρικό γάλα αυξάνει με την πάροδο της γαλουχίας.
Η σύσταση και ο όγκος του μητρικού γάλακτος αλλάζει προοδευτικά όσο διαρκεί η γαλουχία και επηρεάζεται σημαντικά από τη θρεπτική κατάσταση της μητέρας και τις διατροφικές της συνήθειες, όσο και από την ημερήσια πρόσληψη θερμίδων και θρεπτικών συστατικών. Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την σύνθεση του μητρικού γάλακτος είναι η ηλικία κυοφορίας, ο χρόνος γαλουχίας (διαφορετική σύνθεση σε πρόωρα και τελειόμηνα γεννημένα βρέφη), γενετικά χαρακτηριστικά, αλλά και οι διαφορετικές διατροφικές συνήθειες του κάθε πληθυσμού.
Διαφορές στη δίαιτα της μητέρας επιδρούν στον ολικό όγκο και τη συγκέντρωση του γάλατος που εκκρίνεται, όχι όμως και στην ποιοτική του σύσταση. Έτσι όταν μία μητέρα διατρέφεται φτωχά, ο όγκος του εκκρινόμενου γάλατος μειώνεται, αλλά τα ποσοστά των πρωτεϊνών, λιπών και υδατανθράκων θα επηρεαστούν σε μικρό ποσοστό.
Παρόλο που η σύσταση των τροποποιημένων γαλάτων προσεγγίζει εκείνη του μητρικού γάλακτος, το τελευταίο εξακολουθεί να θεωρείται ως η πιο ιδανική τροφή για το βρέφος, τουλάχιστον μέχρι τους πρώτους μήνες της ζωής του. Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες το μητρικό γάλα προστατεύει από τον καρκίνο του μαστού και επιπλέον τα παιδιά που θηλάζουν παρουσιάζουν πολύ μικρότερη τάση για παχυσαρκία. Σύμφωνα με τα παραπάνω λοιπόν ο θηλασμός είναι αναντικατάστατος.
