Είναι νύχτα και δεν μπορείς να κοιμηθείς, έχεις φάει το βραδινό σου, όμως το μυαλό σου είναι και πάλι στο ψυγείο. Προσπαθείς να το ξεχάσεις, αλλά αντί για προβατάκια στο μυαλό σου έρχονται ένα ένα τα πιο λαχταριστά τρόφιμα από το ψυγείο σου, και εκεί που λες θα αντισταθώ νιώθεις για ακόμη μία νύχτα μία ακατανίκητη έλξη προς την κουζίνα. Ακόμη μία νύχτα …
Σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας ή αλλιώς NES (Night Eating Syndrome), είναι η χαρακτηριστική συμπεριφορά των ατόμων (που ενδεχομένως αρκετοί να μην την αντιλαμβάνονται) κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας τροφής κατά τις βραδυνές ώρες. Αποτελεί είτε διατροφική διαταραχή είτε συμπεριφορική απάντηση (σωσίβιο) σε περιόδους έντονου άγχους. Κατάθλιψη και χαμηλή αυτοεκτίμηση συμπληρώνουν την εικόνα του ατόμου που οδηγείται σε αυτή τη συμπεριφορά.
Επίσημα κριτήρια δεν υπάρχουν για να γίνει η διάγνωση για αυτό και παρατίθενται κάποια βασικά χαρακτηριστικά όπως:
- μειωμένη όρεξη για φαγητό το πρωί (αργεί πολύ να φάει πρωινό και έχει έντονες τύψεις για ότι έφαγε το προηγούμενο βράδυ)
- κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού τις βραδινές ώρες
- ξύπνημα τη νύχτα αναζητώντας τροφή
- επεισόδια λήψης τροφής μέχρι και τις πρώτες πρωινές ώρες
- αϋπνία ή δυσκολία να παραμείνει σε φάση ύπνου (ξυπνούν κατά μέσο όσο 3-4 φορές το βράδυ σε αντίθεση με τα υπόλοιπα άτομα που σηκώνονται 1-2 φορές)
- βιώνει έντονη θλίψη, τύψεις, άγχος
- διαρκεί τουλάχιστον 2 μήνες αυτή η συμπεριφορά
Σαφώς και δεν είναι απαραίτητο να εμφανίζονται όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που προαναφέρθηκαν. Σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί απλά ένα άτομο να ξυπνά το βράδυ για να φάει ή να βάλει κάτι στο στόμα του και να ξανακοιμηθεί. Πιο επιρρεπή φαίνεται να είναι τα παχύσαρκα άτομα και αυτά με διαταραχές ύπνου.
Οι ορμόνες μας και η λειτουργίες τους
Όσον αφορά τις ορμόνες και τη λειτουργία τους συγκεκριμένα, «η σωστή κατανάλωση τροφής (ποσοτικά – χρονικά – ποιοτικά) βοηθάει στην αποφυγή της εμφάνισης του συνδρόμου της νυχτερινής υπερφαγίας. Αυτό συμβαίνει γιατί με την σταδιακή κατανάλωση μικρών ποσοτήτων τροφής σε τακτά χρονικά διαστήματα κατά την διάρκεια της ημέρας ρυθμίζεται η έκκριση των ορμονών, μελατονίνης που είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση του ύπνου, κορτιζόλης για τη ρύθμιση του άγχους, λεπτίνης για τη ρύθμιση της όρεξης και της γκρελίνης, η ορμόνη που είναι υπεύθυνη για την πυροδότηση του αισθήματος της πείνας. Ας μην ξεχνάμε ότι ο οργανισμός του ανθρώπου είναι ένα εργοστάσιο που όσο πιο σωστό προγραμματισμό κάνουμε τόσο πιο καλά θα διαχειριστεί την τροφή με αποτέλεσμα την καλύτερη διάσπαση και χρησιμοποίησή της.
Συναισθήματα και Διατροφή
Για τα περισσότερα άτομα το φαγητό έχει συνδεθεί με τη διάθεση και με συγκεκριμένα οφέλη που τους παρέχει. Για παράδειγμα τα αγχώδη άτομα που ξυπνούν τη νύχτα (λόγω σκέψεων) νιώθουν καλύτερα με την κατανάλωση φαγητού ή τα άτομα που έχουν δυσκολία να κοιμηθούν ή αϋπνία η νυχτερινή τροφή λειτουργεί ανακουφιστικά.
Η σύνδεση άγχους/διάθεσης με την κατανάλωση τροφίμων προσθέτοντας ότι «αυτές οι τροφές έχουν υψηλό ποσοστό υδατανθράκων πράγμα το οποίο επηρεάζει τα επίπεδα της σεροτονίνης, μίας ορμόνης που είναι απολύτως υπεύθυνη για την δημιουργία καλής διάθεσης. Η έλλειψη ή η περιορισμένη έκκριση της σεροτονίνης μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και σε υπερφαγία».
Διαφοροποίηση με νευρογενή βουλιμία
Χαρακτηριστικό των ατόμων με νυχτερινή υπερφαγία είναι οι τύψεις και οι ενοχές για αυτή τη συμπεριφορά. Επίσης, η αδυναμία να σταματήσουν τα επεισόδια υπερφαγίας τα κάνει να ντρέπονται και να μη μιλάνε εύκολα για αυτά. Το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας είναι χρήσιμο να διαφοροποιηθεί από τη νευρογενή βουλιμία (που συχνά συγχέεται) καθώς τα άτομα στη νυχτερινή υπερφαγία τρώνε κυρίως το βράδυ μεγάλες ποσότητες φαγητού οι οποίες σε ποσότητα είναι λιγότερες από τις αντίστοιχες των βουλιμικών ατόμων και δεν οδηγούνται σε αντισταθμιστικές συμπεριφορές (όπως πρόκληση εμετού, χρήση καθαρτικών, υπερβολική άσκηση).
Τι μπορείς να κάνεις
- Αν ξυπνήσεις το βράδυ και η πρώτη σκέψη είναι το φαγητό που υπάρχει στο ψυγείο, στο φούρνο ή στο ντουλάπι προσπάθησε αρχικά να μη σηκωθείς αμέσως από το κρεβάτι. Προσπάθησε στη συνέχεια να σκεφτείς κάτι διαφορετικό, να ξεγελάσεις το μυαλό σου ή να αλλάξεις πλευρό και να ξανακοιμηθείς.
- Η λαιμαργία ή η έντονη επιθυμία για φαγητό ακόμα και όταν είστε χορτάτοι ενδεχομένως κρύβει από πίσω μια άλλη ανάγκη που προσπαθεί να καλυφθεί μέσω του φαγητού – αναζητήστε τη για να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε αυτή τη συμπεριφορά.
- Κρατήστε επίσης ένα ημερολόγιο καταγράφοντας σκέψεις και συναισθήματα. Ενδεχομένως αυτό σας βοηθήσει να βρείτε τι είναι αυτό που σας οδηγεί στη συμπεριφορά της νυχτερινής υπερφαγίας.
Υλικό από το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών.
