Είναι γεγονός ότι στη σύγχρονη κοινωνία, ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει εύκολη πρόσβαση σε μια πληθώρα τροφίμων με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να μην στρέφονται στο φαγητό μόνο ως απάντηση στο αίσθημα της πείνας ή για να διατηρήσουν την υγεία τους, αλλά και για την ευχαρίστηση, την ανακούφιση από το στρες ή ως επιβράβευση. Ταυτόχρονα, κατακλυζόμαστε καθημερινά από εξωτερικές διατροφικές ενδείξεις ή περιβαλλοντικά ερεθίσματα, που μπορούν να επηρεάσουν το τι τρώμε και το πόσο τρώμε. Ζούμε σε μια εποχή που τα προβλήματα και οι έννοιες που αντιμετωπίζουμε μπορεί να προκαλέσουν συναισθήματα που οδηγούν στην υπερκατανάλωση ή τη µη κατανάλωση τροφής.
Τι είναι η βιολογική πείνα και πως την αναγνωρίζω;
Η βιολογική πείνα είναι σταδιακή και έχει τη βάση της την ενόχληση ή το γουργουρητό στο στομάχι. Συνήθως, προκύπτει 4-5 ώρες μετά το προηγούμενο μας γεύμα κι αν δεν φάμε για αρκετή ώρα, υπάρχει περίπτωση να αισθανθούμε ζαλάδα ή έλλειψη ενέργειας. Χαρακτηρίζεται από ηθελημένες διατροφικές επιλογές και συνειδητή πρόσληψη τροφής καθώς βασίζεται στην επιθυμία μας να θρέψουμε το σώμα μας. Σταματάμε να τρώμε όταν νιώσουμε χορτάτοι οδηγώντας στον κορεσμό. Στην περίπτωση αυτή η ανάγκη για τροφή δε μειώνεται από την προσπάθεια να «το ξεχάσουμε» ούτε νιώθουμε ενοχές, αφού φάμε.
Τι είναι η συναισθηματική πείνα και πως την αναγνωρίζω;
Το φαινόμενο της συναισθηματικής πείνας αναφέρεται στην τάση του ατόμου να προβαίνει σε υπερκατανάλωση τροφής ως απόκριση σε έντονα συναισθήματα, όπως ο θυμός, η δυσαρέσκεια, η βαρεμάρα και σχετίζεται άμεσα µε την αύξηση του σωματικού βάρους αυτών των ατόμων. Σε αντίθεση με την βιολογική πείνα, η συναισθηματική πείνα έρχεται απροειδοποίητα και το αίσθημα της πείνας δημιουργείται στο μυαλό και όχι στο στομάχι. Η συναισθητική πείνα δημιουργεί εµµονές µε συγκεκριμένες τροφές που έχει σκεφθεί το άτομο και η ανάγκη του για φαγητό παραµένει, παρόλο που μπορεί να καταναλώσει κάποια άλλη τροφή. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει ανταπόκριση στο αίσθημα του κορεσμού και δεν είναι εύκολο να σταματήσει να τρώει με αποτέλεσμα να τρώει υπερβολικά, ακόμα κι αν έχει αρχίσει να πονάει το στομάχι. Στη περίπτωση αυτή, η κατανάλωση τροφής συνοδεύεται από ενοχές και τύψεις.
| Σωματική πείνα | Συναισθηματική πείνα |
|---|---|
| Αυξάνεται σταδιακά | Εμφανίζεται ξαφνικά |
| Δεν υπάρχει επείγουσα αίσθηση βιασύνης | Παρουσιάζεται ως επείγουσα ανάγκη για κατανάλωση τροφής |
| Συμβαίνει αρκετές ώρες ύστερα από ένα γεύμα | Δεν σχετίζεται με την ώρα που πέρασε από το τελευταίο γεύμα |
| Είναι γενική (είναι σχετική με οποιοδήποτε τρόφιμο) | Εστιάζεται σε συγκεκριμένα τρόφιμα |
| Σταματάει όταν το άτομο χορτάσει | Επιμένει να υπάρχει, ακόμα και αν το άτομο νιώθει χορτάτο |
| Οδηγεί σε αίσθημα ικανοποίησης | Οδηγεί σε ενοχή και ντροπή |
Διατροφή & συναίσθημα
Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι το φαγητό δεν είναι μόνο ένα καύσιμο για τον οργανισμό μας. Είναι γεγονός ότι το φαγητό γίνεται ένα ισχυρό σύμβολο της αίσθησης ηρεμίας και φροντίδας από την βρεφική μας ακόμη ηλικία όπου τα δάκρυα μας καταπραΰνονταν από το μητρικό γάλα. Είναι λοιπόν περίεργο που ανεξάρτητα από την ηλικία μας, πολλοί από εμάς αναζητούμε παρορμητικά το φαγητό ως τρόπο αντιμετώπισης των καθημερινών μας συναισθημάτων;
Αυτό γίνεται πρόβλημα όταν βρισκόμαστε σε καταστάσεις όπου βιώνουμε έντονα συναισθήματα και αντί να τα αναγνωρίσουμε, ο εγκέφαλος μας μας δίνει την οδηγία να φάμε. Αυτό μας εμποδίζει να ομαλοποιήσουμε, να εκφράσουμε και να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας.
Επηρεάζει η διατροφή τα συναισθήματα μου;
Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει µια αμφίδρομη σχέση μεταξύ διατροφής και διάθεσης του ατόμου. Αυτό σημαίνει ότι η διάθεση του μπορεί να επηρεάσει το είδος και την ποσότητα των τροφών που καταναλώνει , αλλά και οι τροφές που καταναλώνει μπορούν να του δημιουργήσουν µια συγκεκριμένη διάθεση σε βάθος χρόνου, ειδικότερα στην περίπτωση που τα τρόφιµα είναι απαγορευμένα για το άτοµο. Συγκεκριμένα, υπάρχουν τροφές µε συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά που ενισχύουν τα επίπεδα του νευροδιαβιβαστή «σεροτονίνη», η οποία βελτιώνει τη διάθεση και ανακουφίζει από το άγχος (π.χ. σοκολάτα).
Συμπερασματικά…
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι η αναγνώριση της συναισθηματικής πείνας είναι ένα δύσκολο κομμάτι που πρέπει να δουλέψουμε με τον εαυτό μας. Το 1ο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε τη ρίζα του προβλήματος, το συναίσθημα δηλαδή που προκαλεί την ανάγκη για κατανάλωση φαγητού (π.χ. άγχος, στενοχώρια, βαρεμάρα, νεύρα κλπ). Αφού την εντοπίσουμε, καλό είναι να την εξωτερικεύσουμε με ένα δημιουργικό τρόπο. Το μόνο σίγουρο είναι πως θα επωφεληθούμε από το να αναγνωρίζουμε, να εκφράζουμε και να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα μας, αντί να ξεσπάμε στο φαγητό. Επίσης, αρκετό σημαντικό κομμάτι είναι η ενσυνειδητότητα. Πρακτικά, μπορείτε να το πετύχετε τρώγοντας αργά χωρίς περισπασμούς με σκοπό να ακούτε τα σωματικά σημάδια πείνας και να τρώτε μόνο μέχρι να χορτάσετε. Μην διστάσετε να χρησιμοποιήσετε όλες σας τις αισθήσεις κατά την διάρκεια του φαγητού (όραση, αφή, ακοή, μυρωδιά, γεύση).
